Các món ăn "bí truyền" từ con Kỳ nhông (con dông, con giông)

Từ xa xưa kỳ nhông được đồng bào miền trung, ví như là "Rồng Đất", có thể chữa được rất nhiều bệnh liên quan đến yếu sinh lý, thận yếu, sức khoẻ sút giảm, stress do lao lực. Đặc biệt phù hợp với các lứa tuổi đang lớn cần canxi. Trong điều kiện kinh tế xã hội ngày càng căng thẳng thì các doanh nhân, thương gia, những nhà trí thức làm việc trí não lại càng chú trọng đến vấn đề sức khoẻ, tăng độ dẻo dai thể lực, bền bỉ để có thể làm việc, kỳ nhông lại càng được săn lùng ráo riết. Một dĩa kỳ nhông nướng chấm muối ớt xé ra ăn thơm phức, ngọt, béo ... luôn là mơ ước của bất kỳ người sành ăn nào.

Kỳ nhông có thể chế biến thành món đặc sản thịt Dông, một loại bò sát ở hang sinh sản tại vùng đồi cát trải dài dọc bờ biển. Con Dông mình dài khoảng 50 cm, thân rộng cỡ bốn ngón tay. Loại lớn gọi là Dông thềm nặng trên nửa ký. Bắt Dông không dễ, phải có kinh nghiệm, kỹ thuật lành nghề và bằng nhiều cách như bẫy, dò, câu, đào… Người đào bắt từ sớm đến tối chỉ được gần 20 con. Mùa Dông bắt đầu từ tháng 5 âm lịch trở đi khi vào mùa mưa, đến tháng 8, tháng 9 là nhiều nhất. Hình thù con Dông trông có vẻ kỳ dị với các vằn đen đỏ dọc dài hai bên sống nhưng thịt Dông trắng nõn nà, ngon lành chẳng kém thịt gà ta, xương nhỏ lại giòn, rất dễ chế biến. Đơn giản nhất và cũng có lẽ là khoái khẩu nhất là đốt lửa nướng Dông rồi xé thành từng miếng chấm muối ớt ăn tại chỗ là đủ ngon. Các món Dông chế biến quen thuộc của người Bình Thuận gồm thịt Dông bằm làm chả hoặc làm gỏi với lá lành ngạnh, lá cốc chua. Thịt Dông hầm thuốc bắc để bồi bổ sức khỏe cho người ốm dậy. Thịt Dông kho gừng ớt, Dông nấu canh chua với lá me non hay băm viên nấu với dưa hồng… Và không gì ngon hơn vào những ngày mưa dầm được thưởng thức món bánh xèo thịt Dông nóng hổi do chính các Bà Mẹ Bình Thuận nấu. Món ăn đặc sản của Bình Thuận không phải là món ăn sang trọng, chỉ là món thông thường nhưng nhờ chế biến khéo léo theo kỹ thuật truyền lại nhiều đời mà trở thành ngon miệng đối với mọi người.